Nhân Duyên Sanh

I. Ðịnh Nghĩa
Nhân là những món có năng lực phát sanh, duyên là những món hổ trợ giúp nhân phát sanh. Nhân duyên là một định lý nêu rõ mọi sự vật ở đời đều do các nhân duyên hội hợp mà hình thành phát sanh.

II. Ví Dụ

Như cái bàn do gỗ làm nhân và công thợ, đinh đóng ghép làm duyên hội họp thành cái bàn. Như cây lúa do hột lúa làm nhân và công cày bừa gieo tưới làm duyên, hội hợp thành cây lúa.

III. Những Ðặc Ðiểm Của Lý Nhân Duyên Sanh

Lý nhân duyên sanh là một ý định hiện thật nêu rõ sự hình thành phát sanh các pháp là do các nhân duyên hội họp. Ðịnh lý này đức Phật căn cứ trên cảnh thực tại để thuyết minh trình bày.
Lý nhân duyên sanh chi phối tất cả. Tất cả sự vật sai khác đều do các nhân duyên hội họp hình thành phát sanh: lý nhân duyên sanh chi phối tất cả, không một vật gì có thể thoát khỏi sự chi phối của lý nầy.

Quán Thế Âm Bồ Tát
IV. Sự Ứng Dụng Của Lý Nhân Duyên Sanh
Nếu chúng ta đã hiểu lý nhân duyên sanh, chúng ta sẽ có được nhiều sự ứng dụng rất thiết thực.

Lý nhân duyên sanh cho chúng ta rõ chỉ có các nhân duyên, chớ không thấy thật có một sự vật nào, mà có nhân duyên kia cũng chỉ là sự vật, cũng chỉ vì nhân duyên hòa hợp mà thành, chớ cũng không thật.
Lý nhân duyên sanh nêu rõ sự tương quan của các pháp, các pháp hình thành toàn nhờ sự tương quan, tương duyên giữa các pháp. Trong các nhân duyên hội hợp hình thành một pháp, nếu có một nhân hay một duyên thay đổi thời pháp ấy cũng thay đổi.
Lý nhân duyên sanh cho chúng ta rõ mọi vật đều do nhân duyên giả dối hợp thành, chớ không phải tự nhiên mà có, và cũng không phải do một vị Thượng đế sáng tạo ra.
Lý nhân duyên sanh cho chúng ta rõ chúng ta tự chủ đời chúng ta, tương lai nằm trong tay chúng ta bởi vì đời chúng ta đẹp hay xấu, thiện hay ác, hoàn toàn do những nhân duyên chúng ta tự tạo tác.
V. Kết Luận
Lý nhân duyên sanh cho chúng ta rõ mọi vật chỉ là sự hình thành của các nhân duyên hội họp và nhờ vậy chúng ta hiểu được sự vật là như huyễn không chắc thật; một khi đã hiểu được các pháp ta có thể xây dựng an lạc hạnh phúc cho mình, cho mọi loài được sống tự tại